Uniwersalna Platforma Obrotu – system zleceń na GPW

Od swojego powstania na początku lat 90-tych Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie przeszła długa drogę aby przybrać obecną formę. Pierwsze sesje realizowane były w systemie kursu jednolitego raz w tygodniu. Wszystko przeliczane było na wypożyczonych od Universalu komputerach. Dopiero od lipca 1996 roku giełda przeszła na tryb notowań ciągłych. Prawdziwy przełom nastąpił w 2000 roku kiedy uruchomiono system giełdowy WARSET, który działał aż do kwietnia 2013 roku. Wtedy Giełda Papierów Wartościowych zaczęła korzystać z platformy obrotu UTP (Universal Trading Platform).

Elementami składowymi platformy są:

• system notujący, odpowiedzialny za przyjmowanie, weryfikowanie i realizowanie zleceń przekazywanych przez domy maklerskie

• interfejs przekazujący zlecenia z domów maklerskich do systemu notującego

• system dystrybucji informacji giełdowych, odpowiedzialny za przekazywanie informacji o złożonych zleceniach, zawartych transakcjach itp. do uczestników rynku, KDPW i KNF oraz agencji informacyjnych

Omówimy również rodzaje zleceń jakie można składać przez platformę. Dzięki zleceniom określamy rodzaj transakcji (kupno/sprzedaż), liczbę instrumentów jaką chcemy kupić oraz za jaką cenę. Wiele zleceń określa specyficzne warunki dyspozycji, np. moment lub sposób realizacji. Podstawowe zlecenia dostępne na platformie:

• Zlecenia z limitem ceny – najpopularniejszy i najprostszy rodzaj zleceń. W przypadku zleceń kupna inwestor określa maksymalny limit, do jakiego gotów jest nabyć akcje. W przypadku zleceń sprzedaży określa minimalny limit, po jakim gotowy jest akcje sprzedać.

Po przekroczeniu ceny limitu określonego w zleceniu oczekuje ono na realizację, aż w systemie giełdowym pojawi się zlecenie przeciwne w zadanej cenie lub do momentu anulowania albo utraty ważności.

• Zlecenia PKC (Po Każdej Cenie) – Jego realizacja odbywa się po najlepszych kursach z przeciwnej strony arkusza zleceń. PKC może być zrealizowane w kilku transakcjach po różnych cenach. Inwestor nie ma możliwości kontroli kursu transakcji.

• Zlecenia PCR (Po Cenie Rynkowej) – Zlecenie może zostać złożone w fazie przed otwarciem, przed zamknięciem oraz podczas notowań ciągłych i ma taki sam priorytet realizacji jak zlecenia PKC. Zlecenie PCR oznacza zamówienie po cenie rynkowej. Jest ono traktowane priorytetowo, podobnie jak PKC (po każdej cenie). Oznacza to, że zostanie zrealizowane szybko – w momencie, gdy pojawi się pierwsze najlepsze zlecenie przeciwne (kupno — sprzedaż). PCR można składać podczas fazy przed zamknięciem, otwarciem i w trakcie notowań ciągłych. Zlecenie PCR można składać jedynie w sytuacji, gdy w arkuszu widnieją zamówienia przeciwstawne. W innym przypadku nastąpi jego zawieszenie lub odrzucenie.

• Zlecenie PEG (Ze Zmiennym Limitem Realizacji) – Zlecenie z limitem dynamicznie powiązanym z kursem referencyjnym. Kursem referencyjnym dla zlecenia PEG jest limit najlepszego zlecenia po tej samej stronie arkusza co zlecenie PEG. Właściwością PEG jest to, że zmienia się wraz z warunkami w arkuszu. To ułatwia jego realizację i zmniejsza ryzyko przeterminowania zlecenia i jego wygaśnięcia. Należy pamiętać, że zlecenia PEG będą ważne do końca sesji, a następnie zostaną anulowane (gdy transakcje nie doszły do skutku).

• Zlecenia STOP z limitem aktywacji) – Zlecenia STOP to zlecenia z limitem aktywacji. Inwestorzy wykorzystują je w strategiach opierających się na założeniu, że kurs danego instrumentu finansowego będzie podążał w oczekiwanym przez nich kierunku po przekroczeniu ustalonego poziomu.

Powyższe zlecenia określają warunki, jakimi musi charakteryzować się cena akcji. Oprócz tego platforma tradingowa pozwala na określenie zleceń skupionych na momencie ich wykonania:

• Zlecenia WNF (Ważne Na Fixing) – jak sama nazwa wskazuje, zlecenie to zrealizowane zostanie podczas nadchodzącego fixingu. Jeżeli podczas fixingu nie dojdzie do jego realizacji, np. z powodu braku zlecenia przeciwnego, to zostaje anulowane.

• Zlecenia WNZ (Ważne Na Zamknięcie) – Zlecenie jest ważne do zakończenia fazy zamknięcia, w dniu w którym zostało złożone na giełdę. Jeżeli w trakcie sesji mamy kilka fixingów, zlecenie oczekuje na przeciwstawne zlecenie, aż do zamknięcia sesji.

• Zlecenie WDC (Ważne Do Czasu) – Zlecenie jest ważne maksymalnie do godziny określonej w zleceniu, jednak nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone.

• Zlecenia z warunkiem minimalnej wielkości wykonania (MWW) – zlecenie to pozwala na określenie minimalnej części, w jakiej nasze zlecenie zostanie zrealizowane, w momencie, gdy po drugiej stronie arkusza zleceń nie ma oferty pozwalającej na jego pełne i natychmiastowe pokrycie.

• Zlecenia z warunkiem wielkości ujawnianej (WUJ) – w zleceniu tym określamy, jak duże zlecenie będzie widoczne dla innych. Nasze zlecenie jest „dzielone” na fragmenty, dzięki nie widać prawdziwej podaży, ograniczając spekulację ceny.

Jak widzimy obecnie polska Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest nowoczesną giełdą istniejąca już 30 lat na rynku. Zdumiewająca jest jaką drogę przeszła od przemiany ustrojowej i niemal ręcznego liczenia kursów na wypożyczonych komputerach do nowoczesnej cyfrowej platformy handlowej. Cieki tej ewolucji inwestowanie na GPW stało się możliwe w czasie rzeczywistym i jest przejrzyste i bezpieczne.